เรื่องที่น่าตกใจ เมื่อนำปลาไปแช่จนแข็งไปทั้งตัว แต่เมื่อนำไปใส่ในน้ำอุณภูมิห้องปกติรอสักพัก ปลากลับฟื้นขึ้นมาได้ ! และว่ายน้ำเฉกเช่นปกติ เหตุการณ์นี้เป็นเพราะอะไร ?
คุณเคยชมคลิปปลานิลแข็งหรือไม่ ?
มีผู้ทดลองนำปลานิลเป็นๆ ใส่ลงไปในไนโตรเจนเหลว – 35 องศา จนปลานิลที่มีชีวิต นิ่งแข็งด้วยความเย็นจนเหมือนปลาตาย แต่เมื่อนำปลาไปใส่ในน้ำอุณภูมิห้องปกติอีกครั้ง รอสักพัก ปลากลับขยับฟื้นขึ้นมา ว่ายน้ำได้ปกติ เหมือนไม่มีอะไรเกิดขึ้น ?! เรื่องนี้วิทยาศาสตร์มีคำตอบ
โดยเหตุผลที่แช่แข็งปลาไม่ตาย อันเนื่องมาจาก ปลาเป็นสัตว์เลือดเย็น และโปรตีนพิเศษไหลเวียนอยู่ในโลหิต เรียกว่า ‘Antifreeze’ ซึ่งเป็นโปรตีนชนิดพิเศษไม่ทำให้เกิดการสร้างน้ำแข็งในเนื้อเยื่อได้ แต่ถึงอย่างไรก็ตามสามารถพบในปลาบางชนิดเท่านั้น !
ย้อนไปในปี ค.ศ. 1950 นักวิทยาศาสตร์ชาวนอร์เวย์ นาม ‘Scholander’ เกิดความสงสัยใครรู่ว่า ปลาที่อาศัยอยู่ในน้ำทะเล ซึ่งมีอุณหภูมิต่ำกว่าจุดเยือกแข็ง ทำไมถึงไม่แข็งตาย ? จึงพบ ‘สารป้องกันการแข็งตัว’ แต่ ณ ขณะนั้นยังไม่มีใครรู้เลยว่ามันคืออะไร ?
ต่อมา ในปี 1960 นาย ‘Arthur DeVries’ นักชีววิทยาสามารถแยกสารพิเศษนี้ออกมาได้ และค้นพบว่ามันคือ โปรตีนชนิดหนึ่งที่ไหลเวียนอยู่ในเลือด ทำให้ปลาที่อยู่ในอุณหภูมิต่ำกว่าจุดเยือกแข็งยังว่ายน้ำได้อย่างเริงร่านั่นเอง
มาถึงคำถามสำคัญ นำ ‘มนุษย์’ ไปแช่แข็งแล้วทำให้ฟื้นได้ไหม ?
แน่นอนปลาบางชนิด ถูกแช่แข็งแล้วหากแต่สามารถฟื้นคืนชีพได้ แต่มนุษย์ทำไม่ได้ เนื่องจากมนุษย์เป็นสัตว์เลือดอุ่น ถ้านำไปแช่แข็งก็จะตาย เพราะไม่มีสารต้านการแข็งตัว เกล็ดน้ำแข็งรวมทั้งความเย็นจะเข้ามาทำลายเซลล์ และเมื่อเซลล์ถูกทำลายมากขึ้นเรื่อยๆ อวัยวะก็จะหมดสภาพไป ซึ่งการแช่แข็ง ‘มนุษย์’ สามารถทำได้จากกระบวนการเก็บศพเท่านั้น นอกจากปลาแล้ว ก็ยังพบ ‘การต้านการแข็งตัว’ ในสิ่งมีชีวิตอื่นๆ เช่น เชื้อรา , แบคทีเรีย , พืช และแมลงบางชนิด
การแช่เย็นอวัยวะที่ปลูกถ่าย
คุณผู้อ่านหลายๆคน คงเคยได้ยินเรื่องราวเกี่ยวกับการปลูกถ่ายอวัยวะมาบ้าง ซึ่งเป็นการปลูกถ่ายจากคนหนึ่ง ไปยังอีกคนหนึ่ง ส่วนอวัยวะที่ใช้ เช่น ตับ , ไต เป็นต้น อวัยวะเหล่านั้นหลังจากที่นำออกมาจากร่างผู้บริจาค จะถูกแช่เย็นตลอดเวลา สำหรับวิธีการก็มีความยุ่งยากพอสมควร โดยต้องแช่ไว้ในน้ำแข็งอุณหภูมิ 2 องศาเซลเซียส เพื่อป้องกันไม่ให้เกิดผลึกน้ำแข็งขึ้นมา หากแต่ถ้าอุณหภูมิลดต่ำลงกว่านี้ ผลึกน้ำแข็งก็จะขยายใหญ่ขึ้น ทำร้ายผนังเซลล์ จนทำให้อวัยวะไม่สามารถทำงานได้อีกนั่นเอง